“น้ำอบไทย” คือผลิตภัณฑ์ที่หลายคนคุ้นเคยกันดีในช่วงเทศกาล โดยเฉพาะช่วงสงกรานต์ กับการเป็นส่วนผสมสำคัญในน้ำที่ใช้สำหรับสรงน้ำพระและใช้รดน้ำขอพรผู้ใหญ่ ข่าวมีค่า พาไปรู้จักกับ “น้ำอบไทย” ตั้งแต่จุดเริ่มต้น และวิธีการเลือกซื้อเพื่อให้ได้น้ำอบไทยที่ปลอดภัยและได้มาตรฐานสำหรับการนำไปใช้
ที่มา
จากสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด-19 ส่งผลให้รัฐบาลกำหนดแนวทางและมาตรการในช่วงเทศกาลสงกรานต์ ปี 2564 โดยเน้นการรณรงค์สืบสานคุณค่าทางวัฒนธรรม ภายใต้แนวคิด “สงกรานต์วิถีใหม่ สืบสานวัฒนธรรมไทย” ผ่านกิจกรรมแบบฐานวิถีชีวิตใหม่ (New Normal) ที่จะงดเว้นการจัดกิจกรรมที่มีการรวมกลุ่มคนจำนวนมากและมีการสัมผัสกันใกล้ชิด เช่น งดเล่นสาดน้ำ ประแป้ง ปาร์ตี้โฟม แล้วเน้นเรื่องวัฒนธรรม ประเพณี การท่องเที่ยว และสุขภาพ เช่น การทำบุญตักบาตร สรงน้ำพระ ขอพรผู้ใหญ่
ด้วยเหตุที่การสรงน้ำพระและรดน้ำขอพรจากผู้ใหญ่ที่เคารพนับถือ เป็นหนึ่งในกิจกรรมแบบฐานวิถีชีวิตใหม่ที่ภาครัฐสนับสนุนในช่วงสงกรานต์ ทำให้ “น้ำอบ” กลายเป็นสิ่งของที่มีความสำคัญมากขึ้นในช่วงเวลาดังกล่าว เนื่องจากมีการนำมาใช้เป็นส่วนผสมในน้ำที่เตรียมเพื่อใช้สรงน้ำพระและรดน้ำขอพรจากผู้ใหญ่
รู้จัก “น้ำอบไทย”
“น้ำอบ” เป็นเครื่องหอมไทยชนิดหนึ่ง เกิดจากการนำเครื่องหอม เช่น ดอกไม้ หรือส่วนของพรรณไม้หอมมาผ่านกระบวนการต้ม อบร่ำ แล้วปรุงด้วยการลอยดอกไม้หอม อาจมีการผสมสมุนไพรและแป้งร่ำ ซึ่งเป็นเครื่องหอมไทยชนิดหนึ่ง ทำโดยการนำแป้งหินหรือแป้งนวล ที่อาจผสมพืชสมุนไพรที่เป็นผง เช่น พิมเสน, ขมิ้นชัน, ว่าน, ไพล นำมาผ่านการอบร่ำหรือผสมกับน้ำอบหรือน้ำลอยดอกไม้หอมให้มีลักษณะเหนียว ข้น แล้วทำให้มีรูปทรงตามต้องการและทิ้งไว้ให้แห้ง ซึ่งจากกระบวนการทั้งหมดที่กล่าวมา ทำให้น้ำอบมีกลิ่นหอมจากส่วนผสมต่างๆ ที่ใช้ในการผลิต
กว่าจะมาเป็น “น้ำอบไทย”
“น้ำอบ” มีสูตรที่หลากหลาย ขึ้นอยู่กับแต่ละท้องถิ่น โดยทั่วไปมีขั้นตอนการทำดังนี้
- สกัดกลิ่นหอมจากเครื่องหอมที่ต้องการ เช่น ชะลูด เอามาต้มให้เดือด ลดไฟอ่อน แล้วใส่เตยหอม หรือดอกไม้ที่มีกลิ่นหอมลงไปต้มประมาณ 15 นาที โดยไอน้ำจะพาน้ำหอมจากเครื่องหอม เกิดการควบแน่นกลายเป็นของเหลวไหลลงสู่ภาชนะพักให้เย็น แล้วกรองด้วยผ้าขาวบาง นำน้ำเครื่องหอมที่ได้ใส่ในโถกระเบื้องเพื่อไปอบควันเทียน
- การอบควันเทียน ใช้เทียนอบจุดไฟแล้วดับเทียนอบเพื่อให้เกิดควัน นำไปวางบนทวน (เครื่องดินเผาสำหรับรองตะคัน)ในโถกระเบื้อง แล้วปิดฝาอบต่อนานประมาณ 15 – 20 นาที น้ำเครื่องหอมที่ผ่านการสกัดจะดูดซับควันเทียนที่มีกลิ่นหอม หากต้องการเพิ่มความหอมของควันเทียน ก็อาจจะใช้ระยะเวลาอบนานขึ้น
- การร่ำน้ำอบ นำส่วนผสม เช่น กำยานป่น ผิวมะกรูดป่น ใส่ตะคัน (เครื่องปั้นดินเผารูปคล้ายจานขนาดเล็ก) ที่เผาจนร้อน วางบนทวนที่อยู่ในโถกระเบื้องน้ำอบควันเทียน ปิดฝา ทิ้งไว้ประมาณ 30 นาที ส่วนผสมที่ถูกวางบนตะคันที่ร้อน จะระเหยเป็นควันที่มีกลิ่นหอมและดูดซับด้วยน้ำเครื่องหอม
- การปรุงน้ำอบด้วยแป้งร่ำ เพื่อให้มีกลิ่นหอมมากยิ่งขึ้น
ประโยชน์จาก “น้ำอบไทย”
ส่วนผสมหลายอย่างที่นิยมใช้ทำน้ำอบมีสรรพคุณที่มีประโยชน์ เช่น “เตยหอม” กลิ่นของเตยหอมมีคุณสมบัติเด่นในการปรับสมดุลการไหลเวียนของโลหิต รักษาอาการท้อแท้ หดหู่ แก้ปวด ระงับประสาท บำรุงจิตใจ ดับกลิ่น ไล่แมลง “ชะลูด” เป็นเครื่องช่วยปรุงกลิ่นที่สำคัญของการปรุงเครื่องหอมไทยแทบทุกประเภท มีกลิ่นสดชื่น บรรเทาอาการหวัด คัดจมูก มีผลต่อระบบประสาท ช่วยรักษาความตึงเครียด และทำให้จิตใจเบิกบานหายหดหู่ “ดอกกระดังงา” มีน้ำมันหอมระเหย มีสรรพคุณ คลายความตึงเครียด บำรุงประสาท บำรุงจิตใจ กระตุ้นระบบหมุนเวียนโลหิต
เลือก “น้ำอบไทย” ให้ปลอดภัย
กรมวิทยาศาสตร์บริการ ให้คำแนะนำเกี่ยวกับการเลือกน้ำอบที่มีคุณภาพเหมาะแก่การนำไปใช้ในกิจกรรมต่างๆ จะต้องเป็นไปตามมาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชน มผช. 257/2560 เรื่อง น้ำอบ
- เป็นของเหลวใส ไม่พบส่วนที่เป็นน้ำมันลอยเหนือน้ำอบ
- ไม่มีสิ่งแปลกปลอม
- มีสีดีตามธรรมชาติของส่วนประกอบที่ใช้
- ไม่มีกลิ่นอื่นที่ไม่พึงประสงค์
- สารปนเปื้อน ได้แก่ ตะกั่ว ต้องไม่เกิน 20 มิลลิกรัม / กิโลกรัม, สารหนู ต้องไม่เกิน 5 มิลลิกรัม / กิโลกรัม, ปรอท ต้องไม่เกิน 1 มิลลิกรัม / กิโลกรัม, แคดเมียม ต้องไม่เกิน 3 มิลลิกรัม / กิโลกรัม
- ต้องไม่พบจุลินทรีย์ เช่น ซู, โดโมแนส, แอรูจิโนซา, สตาฟิโลค็อกคัส, ออเรียส
ท่องโลก “น้ำอบไทย”
- ผู้ที่สนใจสามารถศึกษาข้อมูลวิธีการทำน้ำอบ น้ำปรุง หรือศึกษาข้อมูลอื่นๆ เพิ่มเติม ได้ที่ กองหอสมุดและศูนย์สารสนเทศวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี หรือสืบค้นข้อมูลเบื้องต้นได้ทาง http://siweb.dss.go.th
- กรมวิทยาศาสตร์บริการ ให้บริการวิเคราะห์และทดสอบหาปริมาณตะกั่ว, สารหนู, ปรอท และแคดเมียม ในน้ำอบ ติดต่อได้ที่กองเคมีและผลิตภัณฑ์อุปโภค สอบถามเพิ่มเติม โทร. 0 2201 7000 ในวันและเวลาราชการ
ข่าวมีค่า เชื่อว่าข้อมูลเกี่ยวกับ “น้ำอบไทย” จากกรมวิทยาศาสตร์บริการ นอกจากจะทำให้หลายๆ คนได้ทราบว่า เบื้องหลังความหอมที่เกิดจากทักษะฝีมือที่ถ่ายทอดกันมายาวนานนั้น มีเรื่องราวที่น่าสนใจมากมายแล้ว ยังจะช่วยให้การเลือกใช้น้ำอบไทย ทั้งในช่วงเทศกาลสงกรานต์นี้หรือในวาระใดๆ ก็ตาม เป็นการเลือกทีถูกค้องปลอดภัยสำหรับผู้ใช้อีกด้วย
ที่มา :Facebook : กรมวิทยาศาสตร์บริการ : www.facebook.com/DSSTHAISCIENCE/posts/4254496867923327