ผู้ตรวจการแผ่นดิน หรือ ออมบุดสแมน (Ombudsman) คือ บุคคลซึ่งพระมหากษัตริย์ทรงแต่งตั้งตามคําแนะนําของวุฒิสภา โดยมีหน้าที่ในการตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐ ที่ก่อให้เกิดความเดือดร้อน หรือความไม่เป็นธรรมแก่ประชาชน ดำรงตำแหน่งจำนวน 3 คน ซึ่งผู้ทื่ได้รับการสรรหา ต้องเป็นผู้มีความซื่อสัตย์สุจริตเป็นที่ประจักษ์ และมีความรู้ ความเชี่ยวชาญและประสบการณ์เกี่ยวกับการบริหารราชการแผ่นดิน ไม่ต่ำกว่าอธิบดี หรือหัวหน้าส่วนราชการ ที่เทียบเท่าหรือหัวหน้าหน่วยงานของรัฐที่เทียบได้ไม่ต่ำกว่ากรมตามที่คณะกรรมการสรรหาประกาศกำหนด
- ต้องดำรงตำแหน่งดังกล่าวเป็นเวลาไม่น้อยกว่า 5 ปี จำนวน 2 คน
- เป็นผู้มีประสบการณ์ในการดำเนินกิจการอันเป็นสาธารณะมาแล้วไม่น้อยกว่า 20 ปี จำนวน 1 คน
ผู้ตรวจการแผ่นดินมีวาระการดำรงตำแหน่ง 7 ปี นับแต่วันที่พระมหากษัตริย์ทรงแต่งตั้ง และให้ดำรงตำแหน่งได้เพียงวาระเดียว
ปัจจุบัน ปี 2566 มีผู้ตรวจการแผ่นดิน ทั้งหมด 3 คน ประกอบด้วย
- นายสมศักดิ์ สุวรรณสุจริต ประธานผู้ตรวจการแผ่นดิน
- รศ.อิสสรีย์ หรรษาจรูญโรจน์ ผู้ตรวจการแผ่นดิน
- นายทรงศัก สายเชื้อ ผู้ตรวจการแผ่นดิน
ส่วน พ.ต.ท.กีรป กฤตธีรานนท์ เป็นเลขาธิการสำนักงานผู้ตรวจการแผ่นดิน
ขอบคุณข้อมูล ThaiPBS