นายแพทย์รุ่งเรือง กิจผาติ อธิบดีกรมวิทยาศาสตร์บริการ (วศ.) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) มีความห่วงใยประชาชนที่อาจจะได้รับอันตรายในช่วงเทศกาลตรุษจีนที่มักจะมีพิธีการไหว้เจ้าและบรรพบุรุษ ตลอดจนมีการจุดประทัดเพื่อความเป็นสิริมงคลและขับไล่สิ่งไม่ดี การจุดประทัดอาจมีอันตรายจากการได้รับไอสารเคมี ความดังของเสียงระเบิด ความร้อน แรงระเบิด และหากใช้ไม่ถูกวิธีหรือขาดความระมัดระวังอาจทำให้ได้รับบาดเจ็บตามอวัยวะต่างๆ ของร่างกาย และอาจรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้
ประทัดประกอบด้วย สารโปแตสเซียมเปอร์คลอเรต ซัลเฟอร์หรือกำมะถัน โปแตสเซียมไนเตรต และแบเรียมไนเตรต เป็นสารเคมีหลัก สารเหล่านี้จะทำให้เกิดการระคายเคืองต่อผิวหนังและระบบทางเดินหายใจ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสารแบเรียมไนเตรตมีฤทธิ์ทำลายตับ ม้าม และทำให้เกิดอัมพาตที่แขน ขา ในบางรายอาจทำให้เสียชีวิตได้ นอกจากนี้ความดังจากเสียงระเบิดของประทัด ก่อให้เกิดระดับเสียงกระแทกสูงกว่า 130 เดซิเบลเอ มีผลทำให้เกิดอาการหูตึงชั่วคราว และหากต้องได้ยินติดต่อกันเป็นเวลานานอาจส่งผลให้เกิดอาการหูตึงถาวร ส่วนความร้อนและแรงระเบิดจากประทัด อาจทำให้ผิวหนังไหม้ บาดเจ็บและอาจสูญเสียอวัยวะสำคัญ ซึ่งบางรายรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิตทำให้ตาบอดหรือนิ้วขาดได้ นอกจากนี้ยังอาจก่อให้เกิดไฟไหม้สร้างความเสียหายต่อทรัพย์สินได้อีกด้วย
การจุดธูปและการเผากระดาษเงินกระดาษทองยังก่อให้เกิดฝุ่นละอองขนาดเล็ก (PM2.5 / PM10) และสารมลพิษต่างๆ อีกมากมาย เช่น ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ ก๊าซไนโตรเจนไดออกไซด์ สารก่อมะเร็ง เช่น ฟอร์มาลดีไฮด์ สารพาร์ (Polycyclic aromatic hydrocarbons, PAHs) และสารอินทรีย์ระเหยง่าย (Volatile Organic Compound หรือ VOC) เช่น เบนซีน (benzene) 1,3-บิวทาไดอีน (1,3-butadiene) นอกจากนี้ยังพบว่ามีไอของสารโลหะหนัก เช่น โครเมียม นิกเกิล ตะกั่ว และแมงกานีส ในขี้เถ้าธูป กระดาษเงินและกระดาษทอง ในปริมาณสูงอีกด้วย ซึ่งสามารถส่งผลกระทบต่อสุขภาพของผู้จุดธูปหรือผู้เผากระดาษ รวมถึงผู้ที่อยู่บริเวณใกล้เคียง เมื่อสูดหายใจเข้าไปอาจทำให้เกิดอาการระคายเคืองตาและระบบทางเดินหายใจ รวมทั้งทำให้ปวดศีรษะได้
กรมวิทยาศาสตร์บริการ มีข้อแนะนำในการจุดประทัดเพื่อความปลอดภัย ดังนี้ จุดให้ห่างจากตัวประมาณ 1 ช่วงแขนและเล่นในบริเวณที่โล่งแจ้ง ควรสวมเสื้อผ้าที่เป็นผ้าฝ้าย ไม่ควรสวมเสื้อผ้าที่เป็นใยสังเคราะห์ เช่น โพลีเอสทีลีน เพราะอาจจะติดไฟง่าย ควรเตรียมภาชนะที่บรรจุน้ำไว้ใกล้กับบริเวณที่เล่น เผื่อไว้ในกรณีที่เกิดเหตุฉุกเฉิน หากเป็นเด็กควรอยู่ในการกำกับดูแลของผู้ใหญ่ ส่วนการจุดธูปหรือเผากระดาษเงินกระดาษทองควรสวมหน้ากากอนามัย โดยเลือกธูปขนาดสั้นที่มีเนื้อธูปน้อยๆ หลีกเลี่ยงการจุดธูปในบริเวณที่อากาศไม่ถ่ายเทหรืออากาศถ่ายเทไม่สะดวก เมื่อเสร็จพิธีการควรดับธูปด้วยน้ำหรือทราย และเก็บธูปให้เร็วขึ้น การเผากระดาษเงินกระดาษทองควรทำบริเวณนอกอาคารที่พักอาศัย เผาทีละน้อยเพื่อป้องกันการฟุ้งกระจายของเขม่าเถ้ากระดาษ โดยขณะเผาควรยืนอยู่เหนือลม สุดท้ายอย่าลืมล้างมือให้สะอาดทุกครั้งหลังจากจุดประทัด สัมผัสก้านธูป ควันธูป และกระดาษเงินกระดาษทอง
“กรมวิทยาศาสตร์บริการ ได้เตรียมความพร้อมเพื่อรองรับสถานการณ์ทั้งในเชิงป้องกันและในกรณีเกิดเหตุอันตรายขึ้นในช่วงเทศกาลตรุษจีนนี้ คือ กรมวิทยาศาสตร์บริการมีบริการทดสอบโลหะหนักในธูปตาม มอก. 2345-2550 นอกจากนั้น วศ.อว. ยังมีบริการตรวจวัดคุณภาพของอากาศ เช่น ค่าฝุ่นละอองขนาดเล็ก (PM2.5 / PM10) ก๊าซพิษ สารอินทรีย์ระเหยง่าย ไอของโลหะหนัก และไอจากสารเคมีในอากาศ ตลอดจนตรวจวัดค่าระดับเสียงว่าสูงเกินระดับที่ปลอดภัยหรือไม่”
